Gelegen in het prachtige landschap van de zuidelijke regio Basilicata, ligt op de rand van een diep ravijn de stad Matera en is beroemd om zijn Sassi. In deze, een van de meest karakteristieke steden van Italië, vind je honderden grotwoningen en kerken die uit vulkanisch tufsteen zijn gehouwen. Matera, ook bekend als ‘de stenen stad’, heeft op ons een diepe indruk gemaakt. Wandel met ons mee over de Strada Panoramica dei Sassi en maak kennis met Matera en haar grotbewoners.
Korte geschiedenis van Matera en haar grotbewoners
Matera is een unieke en fascinerende stad vol geschiedenis die meer dan 30.000 jaar oud is. De stad wordt beschouwd als een van ’s werelds oudste steden die teruggaat tot aan het Paleolithicum tijdperk. Tot 1953 was de Sassi de thuisbasis van 20.000 inwoners. Door overbevolking en de voortvloeiende daling van de hygiëne, dwong de Italiaanse regering met een nieuwe wet de inwoners te verhuizen naar nieuwe wijken. Dit proces zou ongeveer 20 jaar in beslag nemen. De mensen werden ondergebracht naar nieuwe wijken en de Sassi di Matera werd de grootst verlaten stad van Italië. Dit veranderde toen in 1993 Matera werd opgenomen in de UNESCO Werelderfgoedlijst. Het historisch centrum werd weer populair en men begon met het herstel van de grotwoningen. Er zijn nu veel moderne restaurants, bars, B&B’s en luxehotels gevestigd.
De ster van de regio
Tegenwoordig is Matera de ster van de regio, maar deze voormalige spookstad is niet altijd zo romantisch geweest. Een wandeling door een labyrint van smalle straatjes en trappetjes laat nog steeds goed zien hoe men hier ooit geleefd heeft. Een goed beeld van hoe men hier tot in de jaren 50 van de vorige eeuw leefde, krijg je na een bezoek aan Casa Grotta di Vico Solitario. De grotwoningen zijn er al sinds mensenheugenis en het overgrote deel is met de hand en houwelen uitgehouwen. De armen woonden in het onderste deel van de stad en gebruikten onder andere houwelen om in het gesteente te graven.
Grotwoningen
Men woonde in één ruimte zonder verwarming of sanitaire voorzieningen en vergezeld met het vee wat de familie bezat. De families waren groot, vaak met zes tot tien leden en leefden in een vochtige ruimte van zo’n 50 vierkante meter. De enige vorm van licht en ventilatie was een klein venster dat op straat uitkeek. Kippen en kuikens nestelden zich onder een tweepersoonsbed, dat niet meer dan een ijzeren statief met houten planken was. Tegenover het bed stond een muilezel gestald en achterin de kamer was een extra ruimte voor de opslag van mest, dat voor extra warmte zorgde in de ruimte. Vaak werd een lade van een linnenkast gebruikt als babybedje. De keuken bestond uit een kachel met een koperen ketel op het vuur.
De huizen lijken wanordelijk boven elkaar gebouwd, maar er zat toch echt een systeem in. Deze woningen zijn gebouwd rondom een bron die door de families gebruikt werd. Op de daken van de grotten werden moestuinen gehouden.
De betekenis van Sassi
Sassi betekent stenen in het Italiaans en verwijst naar de twee wijken van stenen grotwoningen in het historisch centrum. Dit was de thuisbasis van de mens uit de prehistorie tot en met de vorige eeuw. Door de geschiedenis heen zijn er verschillende soorten grotwoningen bewoond. Die uit de paleolithische periode, wat nu het archeologische park is, en de grotwoningen waar tegenwoordig weer nieuw leven is ingeblazen. Dit zijn de sassi, die altijd gemakkelijk te verdedigen waren en waarvan het vulkanische gesteente gemakkelijk te bewerken was. Een wandeling door het archeologische park is een pre vanwege het waardevolle erfgoed. Er zijn ongeveer 160 grotkerken te bewonderen, waarvan vele gedecoreerd zijn met mooie middeleeuwse fresco’s.
Erkenning van UNESCO
Natuurlijk zijn er nog steeds verlaten hoeken, ontoegankelijke huizen en rustige binnenplaatsen, vooral in de afgelegen gebieden. Maar het leven is ook teruggekeerd in de Sassi en dat in een hoog tempo. Dit is niet alleen vanwege de erkenning van UNESCO, maar ook door de invloed van de filmindustrie. Vanwege de onaardse en oude schoonheid van Matera, koos onder andere Mel Gibson in 2004 de stad als decor voor zijn film The passion of the Christ.
Lekker eten in Matera
Tijdens ons verblijf konden we kiezen uit een scala van restaurant in het historisch centrum, maar wij volgenden de tip op van de uitbater van ons hotel in het moderne Matera. Trattoria Lucana aan de via Lucana 48, een populair restaurant onder de lokale bevolking en Mel Gibson, bleek een schot in de roos. De heerlijke regionale keuken is beïnvloed door de kleurrijke geschiedenis en culturele wortels van Basilicata. Op het menu staan heerlijke worsten, kazen, verse vis en smaakvolle groenten die gedijen in de vruchtbare heuvels van de regio. Neem daar een regionale wijn bij en je hebt een tongstrelende pranzo of cena. Wil je hier ook eten? Wel even reserveren.
Matera is erin geslaagd om tientallen jaren van verwaarlozing te overwinnen. De stad is in 2019 de Culturele hoofdstad van Europa en voor ons een uitgelezen moment om terug te keren naar deze indrukwekkende en fascinerende stad met haar grotbewoners.
Hoteltips in Matera
- Thymus Residence nei Sassi
- L’Hotel In Pietra
- Basiliani Hotel
- Corte San Pietro
- Palazzo Gattini Luxury Hotel
- Palazzo Del Duca Luxury Hotel & Restaurant
- Locanda Di San Martino Hotel & Thermae Romanae
- Sextantio Le Grotte della Civita
Staat op de planning komende zomer en beschouw Matera dan ook als hoogtepunt van onze vakantie in Puglia en De Marken.
Dank voor de mooie beschrijving van Matera. We zullen het restaurant ook zeker bezoeken. Zijn er nog tips waar we zeker niet aan voorbij moeten gaan in Matera ?De nieuwe film van Ben Hur is er ook trouwens ook opgenomen.
Matera is zeker bijzonder Jose. Vraag bij een toeristenbureau of hotel naar een plattegrond. De eigenaar van ons hotel in Matera vertelde hoe je het beste kunt lopen door de oude stad voor alle hoogtepunten. Dat was erg handig, vanwege de wirwar van straatjes.
Heel veel plezier.